यदि गर्मीमा तपाईको घाँटी सुक्खा रहन्छ, चक्कर आउँछ, आँखा रातो हुन्छ, या पिसाब पहेँलो हुन्छ भने, यो तपाईको स्वास्थ्यका लागि चेतावनीको संकेत हुनसक्छ। शरीरमा पानी र इलेक्ट्रोलाइट्सको कमीले गम्भीर स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ, जसलाई डिहाइड्रेसन भनिन्छ। चिकित्सकहरूका अनुसार डिहाइड्रेसनका कारण स्थिति गम्भीर हुन सक्छ।
गर्मीमा धेरै पसिना आउनेले शरीरको पानी र नुन दुबै घटाउँछ। एसीमा बस्दा पसिना नआए पनि तिर्खा कम लाग्न सक्छ, जसले शरीरमा दीर्घकालीन प्रतिकूल प्रभाव पार्न सक्छ।
डिहाइड्रेसन कहिले हुन्छ? लामो समय चर्को घाममा बस्दा, पखाला लाग्दा, धेरै रक्सी वा क्याफिनयुक्त पेय पदार्थ पिउँदा, तीव्र व्यायाम गर्दा, या धेरै पिसाब लाग्ने औषधि खाँदा डिहाइड्रेसन हुनसक्छ।
डिहाइड्रेसनका लक्षणहरू:
- धेरै तिर्खा लाग्नु
- गाढा पहेँलो पिसाब र कडा गन्ध
- कम पिसाब लाग्नु
- चक्कर लाग्नु
- थकित महसुस हुनु
- मुख, ओठ, जिब्रो सुख्खा हुनु
- आँखा धमिलो हुनु
यदि यी लक्षणहरू अनुभव गर्दै हुनुहुन्छ भने, तपाईलाई डिहाइड्रेसन हुनसक्छ। यस्तो अवस्थामा, शरीरमा पानी र नुनको कमी पूर्ति गर्नुपर्छ र चिकित्सकको सहयोग लिनुपर्छ।
शरीरमा पानीको कमी हुँदा के हुन्छ? पिसाबको रंग पहेँलो वा रातो भएमा शरीरमा पानीको कमी भएको बुझ्नुपर्छ। लगातार घाममा हिँड्दा वा तातोपानीको भट्टीमा काम गर्दा शरीरको पानी र अन्य इलेक्ट्रोलाइट्सको मात्रा घट्छ। यो अवस्था लामो समयसम्म रह्यो भने, म्याग्नेसियम र क्याल्सियमको मात्रा पनि घट्न सक्छ। शरीरमा ६०-७० प्रतिशत पानी हुन्छ। पानीको कमीले मेटाबोलिज्म र सासप्रश्वासमा असर पर्छ।
डब्लुएचओका अनुसार, कम पानी पिउँदा र पखालाले पनि डिहाइड्रेसन हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा व्यक्ति सुस्त, बेहोस, आँखा डुबेको, र पानी पिउन नचाहने हुन्छ।
ओआरएसको प्रभावकारिता: ओआरएस प्याकेटमा सोडियम क्लोराइड, पोटासियम क्लोराइड, सोडियम साइट्रेट र ग्लुकोज हुन्छ। गर्मीमा डिहाइड्रेसनबाट बच्न पानी मात्र पिउँदा पुग्दैन, तरल पदार्थ पनि खानुपर्छ। सरबत, फलफूलको जुस, र उखुको रस पिउनु फाइदाजनक हुन्छ। पानी बिस्तारै पिउनुपर्छ, धेरै पानी एकैपटक पिउँदा पेटमा तनाव हुन्छ।
गर्मीमा बाहिरको तेलयुक्त खानेकुरा नखानु, खाना खाइसकेपछि मात्र घरबाट निस्कनु, र सिट्रस फलफूलको सेवन गर्नु उपयुक्त हुन्छ। तरबूजा, काँटालोप, सुन्तला, मीठो कागती, अंगूर, आँप र अनार स्वास्थ्यको लागि राम्रो हुन्छ।
बालबालिकाको हेरचाह: गर्मीमा बालबालिका खेल्न बाहिर निस्कँदा उनीहरूलाई तिर्खा र भोक याद आउँदैन। यसले डिहाइड्रेसन हुनसक्छ। अभिभावकहरूले बालबालिकालाई दिनभर पानी पिउन ध्यान दिनुपर्छ। पानी बोतल लिएर खेल्न पठाउनु पर्छ। बालबालिकालाई प्रत्यक्ष घाममा खेल्न नपठाउने, खुकुलो र हल्का रंगको लुगा लगाइदिनुपर्छ।
बालबालिकालाई तरबूज, काकडी, सुन्तला र स्ट्रबेरीजस्ता पानीयुक्त फलफूल र तरकारीहरू खुवाउनुपर्छ।
